Data Światowego Dnia FAS i FASD (9 września) nie jest przypadkowa, ponieważ symbolizuje 9 miesięcy ciąży. Ma to na celu uświadomienie kobietom, że te 9 miesięcy ciąży powinno być czasem spędzonym w sposób zdrowy, odpowiedzialny i przede wszystkim bez używek.
FASD to termin, który oznacza spektrum zaburzeń, jakie mogą powstać u dziecka, kiedy jego matka pije będąc w ciąży. Nie oznacza to, że musi ona nadużywać alkoholu, ale że go używa. Nie ma bezpiecznej dawki alkoholu w ciąży.
FAS jest zespołem zarówno umysłowych i fizycznych zaburzeń, które mogą wyrażać się jako opóźnienie umysłowe, dysfunkcja mózgu, anomalia rozwojowe, zaburzenia w uczeniu się i zaburzenia psychologiczne. Nieprawidłowości te są skutkiem działania alkoholu na płód w okresie prenatalnym. Choroba jest nieuleczalna, gdyż zmiany, które raz zaszły w mózgu nie mogą zostać cofnięte.
Termin FASD jest tzw. terminem parasolowym i mieści w sobie takie uszkodzenia jak:
- FAS alkoholowy zespół płodowy;
- pFAS częściowy alkoholowy zespół płodowy;
- ARND neurobehawioralne zaburzenia zależne od alkoholu;
- ARBD wady wrodzone zależne od alkoholu.
Zaburzenia, jakie mogą powstać w wyniku narażenia rozwijającego się dziecka na alkohol mogą być uszkodzeniami organów wewnętrznych, ale przede wszystkim są to uszkodzenia układu nerwowego – mózgu. Dzieci z FASD mogą wyglądać normalnie, lecz nie zawsze myślą jak ich zdrowi rówieśnicy. Mogą mieć w związku z tym szereg trudności w codziennym funkcjonowaniu, ponieważ brak widocznych oznak choroby jest trudny do powiązania z ich niepełnosprawnością.
Jeśli kobieta w ciąży pije, dziecko pije razem z nią. Zaledwie 30 minut po spożyciu alkoholu jego stężenie we krwi dziecka jest takie samo jak we krwi matki. Każda ilość alkoholu, nawet lampka wina lub okazjonalnie wypity drink działa toksycznie na rozwijające się w łonie matki dziecko. Im większa ilość trunku, tym większe ryzyko poważnych uszkodzeń, przedwczesnego porodu lub poronienia. Natomiast 40 minut po spożyciu alkohol trafia do dziecka poprzez mleko matki.
Żadna ilość alkoholu w ciąży nie jest bezpieczna. Szkodliwe skutki, jakie alkohol wywiera na dziecko w łonie matki są związane z ilością i częstotliwością wypijanego przez matkę alkoholu, okresem ciąży oraz czynnikami biologicznymi właściwymi dla matki.
Próbowano określić minimalną dawkę, po której u dziecka może powstać FAS (Płodowy Zespół Alkoholowy), jednak to się nie udało. Natomiast badania dowodzą, że najbardziej niebezpieczne są dwa style picia podczas ciąży – kiedy kobieta jednorazowo wypija dużo alkoholu lub wypija niewielkie dawki alkoholu, ale robi to często. Również ryzykownym zachowaniem jest picie alkoholu w pierwszym trymestrze ciąży.
Warto podkreślić, że współcześni badacze zwracają także uwagę na inne czynniki istotne dla powstawania uszkodzeń pozalkoholowych u dziecka. Należą do nich np. sposób odżywiania się w ciąży przyszłej matki, poziom doświadczanego przez nią stresu, wcześniejsze porody oraz czynniki genetyczne. Ze względu na materiał genetyczny dziecka ważne jest zachowanie abstynencji przez ojca.
W trosce o podniesienie świadomości mieszkańców w tym zakresie w Radomsku zorganizowano szkolenie dla wychowawców dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym publicznych szkół podstawowych i przedszkoli z terenu miasta. Tematem przewodnim spotkania były strategie wspierania dzieci z FASD – Rola rodzin, nauczycieli i specjalistów. Szkolenie poprowadził doświadczony trener, pedagog, pracownik socjalny Joanna Gorzałka.
Czytaj też: ZUS: Aktywny rodzic – nowe świadczenia dla rodzin